اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی یکی از مهم‌ترین حقوقی است که برای مودیان مالیاتی در نظر گرفته شده است. این فرآیند به مودیان این امکان را می‌دهد تا در صورت نارضایتی از تصمیمات مالیاتی اتخاذ شده، از طریق مراجع قانونی، به حقوق خود دفاع کنند. در این مقاله، به تفصیل مراحل اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی، نقش وکیل مالیاتی در این فرآیند، و نکات کلیدی برای افزایش شانس موفقیت در اعتراضات مالیاتی پرداخته می‌شود
مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی
مراجع رسیدگی به دعاوی مالیاتی متعددی بر اختلافات و دعاوی مالیاتی فی مابین مودی و سازمان امور مالیاتی رسیدگی می نمایند. که اهم آنها عبارتند از، رسیدگی مسئول مالیاتی ، هیات حل اختلاف بدوی و تجدیدنظر مالیاتی ، شورای عالی مالیاتی ، هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر، هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم ، هیات موضوع ماده ۲۵۷ قانون مالیات مستقیم و دیوان عدالت اداری را می توان نام برد. که بر حسب وضعیت خاص هر پرونده صلاحیت رسیدگی به موضوعات مشخصی را وفق مقررات قانونی دارا خواهند بود.
نحوه اعتراض در مراجع رسیدگی به اختلافات و دعاوی مالیاتی
- رسیدگی اداره امور مالیاتی
چنانچه مودی به برگ تشخیص مالیاتی (یا برگ مطالبه یا برگ استرداد در مالیات بر ارزش افزوده) اعتراضی داشته باشد، موظف است، براساس ماده ۲۳۸ قانون مالیات مستقیم، ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص ، مراتب اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی را کتبا در فرم های مخصوصی به اداره امور مالیاتی به همراه دلایل و مستندات اعلام و درخواست رسیدگی نماید و رسیدگی اداری به اعتراض از طریق مراجعه به ممیز و ممیز کل اداره امور مالیاتی مربوط صورت می پذیرد و در مواردی با کسر مبالغی و یا تقسیط مالیات اعلامی اختلاف مالیاتی حل و فصل می گردد.
در فرضی که اختلاف مالیاتی از طریق اعلام مراتب اعتراض، به اداره امور مالیاتی حل و فصل نگردد، نوبت به رسیدگی سایر مراجع دادرسی مالیاتی خواهد رسید، که در ادامه به آنها اشاره می نمائیم.
- هیات های حل اختلاف بدوی مالیاتی
بموجب ماده ۱۷۰ قانون مالیات مستقیم مقرر شده است. (( مرجع رسیدگی به هر گونه اختلاف که در تشخیص مالیات های موضوع این قانون بین اداره امور مالیاتی و مودی ایجاد شود، هیات حل اختلاف مالیاتی می باشد، مگر در مواردی که به موجب مقررات سایر مواد این قانون، مرجع رسیدگی دیگری تعیین شده باشد.)) و این هیات ها در دو فرض اقدام به رسیدگی می نمایند.
۱.چنانچه مودی ظرف مهلت ۳۰ روز نسبت به مالیات بر درآمد و در مالیات بر ارزش افزوده ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ کتبا به برگ تشخیص ( یا برگ مطالبه یا برگ استرداد ) اعتراض نماید.
۲.چنانچه برگ تشخیص مالیاتی، براساس مقررات تبصره ۱ ماده ۲۰۳ و ماده ۲۰۸ قانون مالیات مستقیم، بصورت قانونی ابلاغ شده باشد، اما مودی اقدامی جهت پرداخت مالیات و یا اعتراض نزد مامور امور مالیاتی ننموده باشد.
و بموجب بند ۱۴ دستورالعمل دادرسی مالیاتی پس از ارجاع پرونده به هیات حل اختلاف بدوی مالیاتی ، وقت رسیدگی جهت حضور مودی یا نماینده او و یا اعزام نماینده اداره مالیاتی ابلاغ می شود. به نحوی که فاصله ابلاغ و روز تشکیل جلسه هیات نباید کمتر از ۱۰ روز باشد. پس از تشکیل جلسه نیز هیات بدوی با ملاحظه مستندات و استماع اظهارات طرفین ، اقدام به صدور رای ( اعم از حکم یا قرار ) می نماید.
رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در هیات تجدیدنظر مالیاتی می باشد.
- هیات حل اختلاف تجدیدنظر مالیاتی
بموجب ماده ۲۴۷ قانون مالیات مستقیم ، هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر پیش بینی شده است که قانونا صلاحیت رسیدگی به اعتراضات نسبت به آرای صادره از هیات های حل اختلاف بدوی مالیاتی را ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای هیات بدوی دارد.
نکته مهم اینکه ، صلاحیت هیات حل اختلاف تجدیدنظر مالیاتی ، محدود به مواردی که مودیان در شکایت خود نزد هیات های بدوی مطرح کرده اند نبوده، بلکه مودیان می تواند نسبت به موارد جدیدی که سابقا در هیات بدوی مورد اعتراض قرار نگرفته نیز در هیات تجدیدنظر مالیاتی طرح شکایت کنند.
رای هیات تجدیدنظر مالیاتی قطعی و لازم الاجرا است .بر همین اساس سازمان امور مالیاتی می بایست مطابق رای صادره، اقدام به صدور برگ تشخیص قطعی نماید.
رای هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر در شورای عالی مالیاتی ، هیات موضوع ماده ۲۵۷ قانون مالیات مستقیم و دیوان عدالت اداری از حیث شکلی ( نقض قوانین و مقررات یا ادعای نقض رسیدگی ) قابل اعتراض می باشند.
تنها مواردی که اجرای رای قطعی هیات حل اختلاف بدوی یا تجدیدنظر مالیاتی متوقف می شود، توقف اجرای رای با سپردن وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا وثیقه ملکی یا ضامن معتبر نزد اداره امور مالیاتی، نقض توسط شعبه شورای عالی مالیاتی و یا صدور دستور موقت در دیوان عدالت اداری است.
آرای غیر قابل اعتراض در شورای عالی مالیاتی
الف.بموجب تبصره ۴ ماده ۲۴۷ قانون مالیات مستقیم، مواردی که رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی با عدم اعتراض مودی یا مامور مالیاتی قطعی می شود، امکان طرح شکایت در شعب شورای عالی مالیاتی وجود ندارد.
ب.بموجب ماده ۳۳ قانون مالیات مستقیم شعب شورای عالی مالیاتی صلاحیت رسیدگی به شکایات موضوع قانون مالیات های بر ارزش افزوده را ندارند.
لازم به ذکر است، هر چند شورای عالی مالیاتی به دلیل وابستگی سازمانی به قوه مجریه نهاد بی طرفی محسوب نمی شود و به مانند دیوان عدالت اداری از حیث شکلی صلاحیت رسیدگی دارد، ولی با توجه به اینکه رسیدگی شعب شورا از نوع تخصصی است و اعضای این شعب آشنایی بیشتری با مسائل فنی دارند، وجود این مرجع در کنار شعب دیوان عدالت اداری امکان بررسی مجدد پرونده را فراهم می نماید.
مهلت اعتراض به شورای عالی مالیاتی
بموجب ماده ۲۵۱ قانون مالیات مستقیم، مهلت اعتراض به رای هیات تجدیدنظر مالیاتی ، در شورای عالی مالیاتی ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای به مودی می باشد.
هیات موضوع ماده ۲۵۷ قانون مالیات مستقیم ( هیات هم عرض )
بموجب ماده ۲۵۷ قانون مالیات مستقیم، در مواردی که رای هیات حل اختلاف مالیاتی توسط شعب شورای عالی مالیاتی نقض می شود و همچنین در مواردی که آرای صادره از این هیات ها توسط دیوان عدالت اداری نقض می گردد، پرونده جهت رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف مالیاتی دیگر ( هیات هم عرض ) ارجاع می شود، مرجع مزبور به موضوع اختلاف مالیاتی و با رعایت نظر شورای عالی مالیاتی رسیدگی و رای مقتضی صادر می نماید و رایی که بدین ترتیب صادر می شود، قطعی و لازم الاجرا می باشد. حکم این ماده در مواردی که آرای صادره از هیات حل اختلاف مالیاتی، توسط دیوان عدالت اداری نقض می گردد نیز جاری خواهد بود.
هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات مستقیم
چنانچه مالیات تشخیصی به مرحله قطعیت برسد، اما مودی مالیاتی مدعی غیرعادلانه بودن مالیات صادره باشد، امکان تقاضای تجدید رسیدگی با شرط پذیرش وزیر امور اقتصادی و دارایی وجود دارد و با فرض قبول اولیه درخواست پرونده به هیات سه نفره ( هیات موضوع ماده ۲۵۷ قانون مالیات) ارجاع می گردد.
لازم به توضیح است که صلاحیت هیات موضوع ماده ۲۵۱ قانون مالیات مستقیم تقسیم می شود.
۱.رسیدگی به کلیه پرونده های مالیاتی قطعی اعم از مالیات های مستقیم و غیرمستقیم
۲. صلاحیت رسیدگی در هر دو بعد شکلی و ماهوی نسبت به رای مورد اعتراض
هیات موضوع ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم
هیات ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم ، مرجع رسیدگی به اعتراضات و شکایات ناشی از اقدامات اجرایی مالیاتی است. به عنوان مثال، چنانچه مودی در اقدام سازمان امور مالیاتی در وصول مالیات قبل از قطعی شدن روند رسیدگی به پرونده یا به میزان و نحوی محاسبه مالیات های غیرمستقیم و یا در خصوص روند دادرسی هیات های حل اختلاف بدوی و تجدیدنظر شکایتی داشته باشند، می تواند به هیات ماده ۲۱۶ قانون مالیات مستقیم شکایت نماید. که با توجه به اهمیت این هیات به تفصیل طی مقاله مجزایی به آن پرداخته ایم. که با مراجعه به لینک اعلامی قابل مطالعه و بهره برداری می باشد.
هیات موضوع تبصره ماده ۱۵۷ قانون مالیات مستقیم
صلاحیت این هیات ناظر بر شکایات از ( وصول مالیات از غیرمودیان) است. به موجب تبصره این ماده در مواردی که مالیات به هرعلت از غیرمودی مطالبه شده باشد، پس از تایید مراتب از طرف این هیات، مطالبه مالیات از غیر مودی در هر مرحله که باشد، کان لم یکن تلقی می گردد.
هیات موضوع ماده ۲۴۳ قانون مالیات مستقیم
بموجب ماده ۲۴۳ قانون مالیات مستقیم ، صلاحیت این هیات ( رسیدگی به درخواست استرداد مالیات ) است. توضیح اینکه، در صورتی که درخواست استرداد از طرف مودی به عمل آمده باشد و اداره امور مالیاتی آن را وارد نداند مودی می تواند ظرف سی روز از تاریخ اعلام نظر اداره یاد شده از هیات حل اختلاف مالیاتی درخواست رسیدگی کند. رای این هیات قطعی و غیرقابل تجدیدنظر است و در صورت صدور رای به استرداد مالیات اضافی اداره مربوط طبق جز اخیر ماده ۲۴۲ قانون مالیات مستقیم ملزم به اجرای آن خواهد بود.
هیات موضوع ماده ۱۶۱ قانون مالیات مستقیم
صلاحیت این هیات رسیدگی به درخواست اداره امور مالیاتی جهت ( صدور قرار تامین مالیات ) است. بر همین اساس بموجب ماده ۱۶۱ قانون مالیات مستقیم مقرر شده است. (( در مواردی که مالیات مودی هنوز قطعی نشده یا مراحل اجرایی آن طی نشده است و بیم تفریط مال یا اموال از طرف مودی به قصد فرار از پرداخت مالیات می رود، اداره امور مالیاتی باید با ارایه دلایل کافی از هیات حل اختلاف مالیاتی قرار تامین مالیات را بخواهد و در صورتی که هیات صدور قرار را لازم تشخیص دهد، ضمن تعیین مبلغ، قرار مقتضی صادر خواهد کرد. اداره امور مالیاتی مکلف است، معادل همان مبلغ از اموال و وجوه مودی که نزد وی یا اشخاص ثالث باشد تامین نماید. در این صورت مودی و اشخاص ثالث پس از ابلاغ اخطار کتبی اداره امور مالیاتی حق نخواهند داشت اموال مورد تامین را از تصرف خود خارج کنند، مگر اینکه معادل مبلغ مورد مطالبه تامین دهند و در صورت تخلف علاوه بر پرداخت مطالبات مذکور، مشمول مجازات حبس تعزیری درجه شش خواهند بود.))
مراحل اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی
اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی نیازمند طی کردن چند مرحله قانونی است که هر کدام از اهمیت خاصی برخوردارند. در این بخش، به مراحل اصلی این فرآیند پرداخته و نکاتی را که باید در هر مرحله رعایت کنید، توضیح خواهیم داد.
تهیه و ارسال درخواست اعتراض
برای آغاز فرآیند اعتراض، مودیان باید درخواست خود را به‌صورت کتبی و در مدت زمان 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی شورای عالی مالیاتی، به دبیرخانه این شورا ارسال کنند. این درخواست باید شامل مشخصات کامل مودی، رأی مورد اعتراض، و دلایل و مستندات دقیق اعتراض باشد. عدم رعایت این مراحل می‌تواند منجر به عدم پذیرش اعتراض شود.
بررسی اولیه درخواست
پس از ارسال درخواست، شورای عالی مالیاتی اعتراض شما را بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که تمامی اطلاعات و مدارک لازم ضمیمه شده‌اند. در صورتی که مدارک ناقص باشند، شورا ممکن است از شما درخواست کند تا اطلاعات بیشتری ارائه دهید. این مرحله برای تضمین کامل بودن پرونده و تسهیل روند رسیدگی بسیار مهم است.
رسیدگی به اعتراض
در این مرحله، شورای عالی مالیاتی به بررسی دقیق دلایل و مستندات ارائه‌شده توسط مودی می‌پردازد. این بررسی می‌تواند شامل جلسات رسیدگی حضوری با حضور مودی یا وکیل او باشد. اگر دلایل ارائه‌شده کافی باشد، شورا ممکن است رأی قبلی را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی مجدد به مرجع مربوطه ارجاع دهد. در غیر این صورت، رأی صادره قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
ارجاع به دیوان عدالت اداری
در مواردی که مودی از نتیجه رسیدگی شورای عالی مالیاتی ناراضی باشد، می‌تواند اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری منتقل کند. دیوان عدالت اداری به بررسی قانونی بودن تصمیمات شورای عالی مالیاتی می‌پردازد و در صورت نقض قوانین، رأی شورا را اصلاح یا لغو می‌کند.
نقش وکیل در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی
استفاده از وکیل متخصص در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی می‌تواند نقش حیاتی در موفقیت شما در این فرآیند داشته باشد. وکیل با تسلط بر قوانین و مقررات مالیاتی، می‌تواند لایحه دفاعیه‌ای قوی و مستدل تنظیم کرده و آن را به مراجع ذی‌صلاح ارائه کند. علاوه بر این، وکیل شما در تمامی مراحل دادرسی، از جمله جلسات رسیدگی، به‌طور فعال از حقوق شما دفاع خواهد کرد.
چرا باید از وکیل در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی استفاده کنید؟
- بررسی دقیق پرونده: وکیل با بررسی دقیق پرونده شما و شناسایی نقاط قوت و ضعف آن، می‌تواند بهترین استراتژی دفاعی را برای شما تدوین کند.
- تهیه لایحه دفاعیه: یکی از مهم‌ترین مراحل در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی، تهیه لایحه دفاعیه است. وکیل شما با تسلط بر قوانین و تجربیات قبلی، لایحه‌ای مستدل و جامع تهیه می‌کند.
- حضور در جلسات رسیدگی: وکیل شما می‌تواند در جلسات رسیدگی حضوریافته و به نمایندگی از شما از حقوقتان دفاع کند. این حضور می‌تواند شانس موفقیت شما را به طور چشمگیری افزایش دهد.
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه: پیگیری پرونده‌های مالیاتی پیچیده و زمان‌بر است. وکیل شما با تسلط بر فرآیندهای قانونی می‌تواند از اتلاف وقت و هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کند.
مزایای استفاده از وکیل در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی
استفاده از وکیل متخصص نه‌تنها روند اعتراض را تسهیل می‌کند بلکه اطمینان حاصل می‌کند که تمامی مراحل قانونی به درستی طی شده‌اند. وکیل با تجربه، می‌تواند به شما کمک کند تا مستندات لازم را به‌درستی تهیه کرده و از حقوق قانونی خود بهره‌مند شوید.
تفاوت‌های اعتراض در دیوان عدالت اداری و شورای عالی مالیاتی
در برخی موارد خاص، ممکن است لازم باشد که اعتراض شما به جای شورای عالی مالیاتی، در دیوان عدالت اداری مطرح شود. این دو نهاد تفاوت‌هایی در حوزه صلاحیت و روند دادرسی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
حیطه صلاحیت
- شورای عالی مالیاتی: عمدتاً به اعتراضات مالیاتی داخلی و اختلافات مربوط به آرای هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی رسیدگی می‌کند.
- دیوان عدالت اداری: به مسائل گسترده‌تری از جمله شکایات مربوط به تصمیمات دولتی و نقض حقوق اساسی می‌پردازد. اگر اعتراض شما شامل نقض قوانین یا حقوق بنیادی باشد، دیوان عدالت اداری مرجع مناسب‌تری است.
روند دادرسی
- شورای عالی مالیاتی: روند دادرسی سریع‌تر و کمتر پیچیده‌تری دارد و بیشتر بر روی مسائل تخصصی مالیاتی تمرکز می‌کند.
- دیوان عدالت اداری: روند دادرسی ممکن است طولانی‌تر و پیچیده‌تر باشد و نیاز به مدارک و مستندات بیشتری داشته باشد. این نهاد بیشتر به بررسی قانونی بودن تصمیمات و توافق‌ها می‌پردازد.
نتایج ممکن
- شورای عالی مالیاتی: می‌تواند رأی هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی را نقض کرده و پرونده را برای رسیدگی مجدد به همان شورا یا مرجع دیگری ارجاع دهد.
- دیوان عدالت اداری: می‌تواند در صورت نقض قانون توسط شورای عالی مالیاتی، رأی شورا را نقض کرده و دستور رسیدگی مجدد صادر کند.
نکات کلیدی در اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی
اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی نیازمند دقت و رعایت نکات مهمی است که در این بخش به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- مهلت قانونی: مهلت اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی تنها 20 روز است، بنابراین باید به سرعت اقدام کنید. عدم رعایت این مهلت می‌تواند منجر به از دست رفتن فرصت اعتراض شود.
- مستندات کامل: برای موفقیت در اعتراض، ارائه مستندات کافی و دقیق ضروری است. این مستندات باید به خوبی ادعای شما را اثبات کنند و شامل مدارک مالی، حسابداری، و هرگونه سند مرتبط دیگر باشند.
- استفاده از خدمات وکیل: همانطور که اشاره شد، بهره‌گیری از وکیل متخصص در امور مالیاتی می‌تواند شانس موفقیت شما را افزایش دهد. وکیل با تجربه می‌تواند به شما در تهیه مستندات، تنظیم لایحه دفاعیه، و نمایندگی در جلسات رسیدگی کمک کند.
- شفافیت و صداقت: در تمامی مراحل اعتراض، باید شفاف و صادق باشید. ارائه اطلاعات نادرست یا تحریف‌شده می‌تواند به ضرر شما تمام شود و روند اعتراض را پیچیده‌تر کند.
- پیگیری مستمر: پیگیری مستمر پرونده و ارتباط با مراجع ذی‌صلاح از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از سامانه سنیم برای پیگیری وضعیت اعتراضات می‌تواند مفید باشد.
تیجه‌گیری
اعتراض به رأی شورای عالی مالیاتی یک فرآیند قانونی و پیچیده است که نیازمند دانش حقوقی و تسلط بر مقررات مالیاتی می‌باشد. استفاده از خدمات یک وکیل متخصص و دریافت مشاوره تلفنی با وکیل می‌تواند این فرآیند را برای شما ساده‌تر کرده و شانس موفقیت شما را افزایش دهد. همچنین، رعایت